Προϋπολογισμός πτώχευσης

Του Σταύρου Χριστακόπουλου

Ας κάνουμε μια... υπόθεση εργασίας. Ότι κάποια στιγμή η Ελλάδα κηρύσσει επίσημη πτώχευση – ελεγχόμενη, οπωσδήποτε, από τους πιστωτές μας. Αν αυτό γινόταν, σύμφωνα με τα σενάρια που είναι αρκετά δημοφιλή στους κύκλους των διεθνών αναλυτών, των τραπεζιτών και εν γένει των «αγορών» – δύο συνέπειες θα συγκαταλέγονταν ανάμεσα στις πιο βασικές για τη χώρα.

● Η μία ότι ο μηχανισμός που θα διαχειριζόταν αυτή την πτώχευση – δηλαδή το ΔΝΤ, αφού άλλος παρόμοιος παγκοσμίως δεν υπάρχει και είναι αμφίβολο αν θα υπάρξει – θα αναλάμβανε ο ίδιος την οικονομική πολιτική της Ελλάδας. Σήμερα υποτίθεται ότι η τρόικα απλώς βάζει τους στόχους της...

● Η άλλη ότι θα αναλάμβανε τη διαχείριση όλων των περιουσιακών στοιχείων και των υποδομών που εξυπηρετούν την εκπλήρωση των δημόσιων λειτουργιών του κράτους – από το τραπεζικό σύστημα, την παιδεία και την υγεία έως την άμυνα, τους φυσικούς και πλουτοπαραγωγικούς πόρους, αλλά και την ίδια την κρατική λειτουργία. Και θα «φρόντιζε» για την εκποίησή τους, ώστε, στο μέτρο του δυνατού, να ικανοποιηθούν οι πιστωτές.

Όλες οι υπόλοιπες συνέπειες – όσες αφορούν το εισόδημα και τον τρόπο ζωής των κατοίκων της χώρας – θα ήταν απότοκες των δύο παραπάνω.

Πωλούνται τα πάντα

Ο προϋπολογισμός που κατέθεσε ο υπουργός Οικονομικών χθες στη Βουλή δεν είναι ο οριστικός, όπως έχουμε ήδη αναλυτικά περιγράψει τόσο στην ιστοσελίδα του «Π» όσο και στο χθεσινό φύλλο της εφημερίδας.

Αντιθέτως θα αναθεωρείται έως την ημέρα της ψήφισής του, αναλόγως των όποιων νέων δεδομένων και των απαιτήσεων που θα προβάλλουν οι επιτηρητές στις διάφορες φάσεις ενημέρωσης και αξιολόγησης – δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η θετική αξιολόγηση των στοιχείων της οικονομίας μας και η προσαρμογή μας στις απαιτήσεις του Μνημονίου αποτελούν τη βασική προϋπόθεση για τη συνέχιση του προγράμματος δανεισμού από τον «μηχανισμό στήριξης».

Επομένως αυτός ο προϋπολογισμός, κατά πάσαν πιθανότητα, δεν είναι παρά μια πατσαβούρα και ενδέχεται κατά την ψήφισή του να περιλαμβάνει ακόμη επαχθέστερες προβλέψεις, παρότι ήδη θεωρείται ως ο σκληρότερος των τελευταίων δεκαετιών.

Υπ’ αυτήν την έννοια ήδη οι εισπρακτικές προβλέψεις του είναι πραγματικά δυσβάστακτες και πέρα για πέρα αμφίβολο αν θα γίνει εφικτό να υλοποιηθούν. Αυτό όμως δεν είναι το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο του. Δυστυχώς πρόκειται, ξεκάθαρα, για έναν προϋπολογισμό προτεκτοράτου και μάλιστα ήδηπτωχευμένου. Εξ ου περιλαμβάνει μεταξύ των στόχων του την (μερική ή πλήρη) εκποίηση οτιδήποτε θα μπορούσε να θεωρηθεί δημόσιο.

Εκτός του ότι προβλέπεται η «αναδιάρθρωση» κρατικών τραπεζών και «αξιοποίηση της κρατικής συμμετοχής σε κάποιες απ’ αυτές, βλέπουμε ότι καζίνα (Πάρνηθας), ΤΡΑΙΝΟΣΕ, το φάσμα συχνοτήτων, η εταιρεία Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα (ΕΒΟ - ΠΥΡΚΑΛ), ενέργεια (ΔΕΠΑ), ΛΑΡΚΟ (νικέλιο), δρόμοι(Εγνατία), ΕΛΤΑ, λιμάνια, νερό (ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ), τζόγος (κρατικά λαχεία και άλλα τυχερά παιχνίδια) παίρνουν τον δρόμο του ξεπουλήματος.

Κορωνίδα της εκποίησης αποτελεί το σύνολο της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου με συμβάσεις παραχώρησης αλλά και μέσω Χρηματιστηρίου.

Να σημειωθεί τέλος ότι οι πρόσφατες διαρροές από στελέχη του οικονομικού «επιτελείου» και τα ρεπορτάζ των εφημερίδων μιλούν για κλείσιμο των ζημιογόνων ΔΕΚΟ (δηλαδή όσων δεν παρουσιάζουν ενδιαφέρον για τα όρνεα των «αγορών»), έως και την πώληση νοσοκομείων.

Ύφεση και απολύσεις

Την ίδια ώρα περικόπτεται ακόμη μία – αλλά όχι τελευταία – φορά το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Ένα ακόμη στοιχείο που προϊδεάζει, εκτός από τη σκληρότατη φορολογική πολιτική, για ακόμη μεγαλύτερη βουτιά στην υπανάπτυξη.

Επιπλέον έρχονται απολύσεις συμβασιούχων: 10.000 προβλέπει το σημερινό σχέδιο του προϋπολογισμού. Όμως μην ξεχνάτε τη δέσμευση της κυβέρνησης για μείωση των δημοσίων υπαλλήλων κατά 30%. Συνεπώς θα πρέπει να περιμένουμε και απολύσεις μονίμων υπαλλήλων, κάτι που εμμέσως επιβεβαίωσε και ο ίδιος ο Παπακωνσταντίνου ερωτώμενος σχετικά:

«Δεν ξεκινάμε με λογική απολύσεων και δεν έχει τεθεί από την τρόικα υποχρέωση απολύσεων. Θα εξαντλήσουμε όλες τις εναλλακτικές λύσεις, προσπαθώντας να διαφυλάξουμε και όχι να εξαφανίσουμε τους εργαζόμενους».

Επειδή όμως εναλλακτικές εισπρακτικές λύσεις δεν υπάρχουν και η ύφεση θα βαθύνει, μαζί με την ανεξέλεγκτη μεγέθυνση του χρέους (152,6% του ΑΕΠ ή 348,5 δισ. ευρώ), αλλά και των κονδυλίων για την εξυπηρέτηση των τόκων (15,3 δισ. ευρώ), το πογκρόμ είναι δεδομένο. Γι’ αυτό άλλωστε ούτε καν ο υπουργός, συνηθισμένος να μην λέει ίχνος αλήθειας, δεν τόλμησε να «κρυφτεί» και να διαψεύσει κατηγορηματικά τις απολύσεις. Ούτε καν αυτός...

Επομένως οι ήδη δραματικές προβλέψεις για την ανεργία (14,6% το 2011 και 14,8% το 2012) ίσως είναι εξαιρετικά... αισιόδοξες!

Το «δίλημμα»

Όταν οι κύριοι της κυβέρνησης μας έβαλαν στον «μηχανισμό» («στήριξης» τον είπαν, της σκληρότερης αφαίμαξης και του πλήρους ξεπουλήματος ολόκληρης της χώρας αποδεικνύεται πως είναι), μας είπαν ότι το έκαναν για να μπορούν να πληρώνουν μισθούς και συντάξεις. Φυσικά είπαν ψέματα, αφού το σύνολοτων νέων δανεικών πάει στην εξυπηρέτηση των παλαιών δανείων, ενώ οι μισθοί και οι συντάξειςπετσοκόβονται αλύπητα – και τα χειρότερα δεν τα έχουμε δει ακόμη.

Τώρα, εν όψει του ξεπουλήματος, θα τεθεί το ίδιο εκβιαστικό και πάλι ψευδές δίλημμα: «Να πληρώνονται οι μισθοί και οι συντάξεις πουλώντας για να ξεχρεώσουμε ή να εκμηδενιστούν τα εισοδήματα;». Το ότι η περιουσία ενός χρεοκοπημένου κράτους στην πραγματικότητα δεν πωλείται, αλλά λεηλατείται, ευσχήμως θα αποκρυβεί. Έτσι και δεν θα ξεχρεώσουμε και η περιουσία της χώρας θα χαριστεί στους δανειστές και μισθοί - συντάξεις θα λεηλατηθούν μέχρις εξαφανίσεως.

Η κυβέρνηση όμως δεν είναι μόνη σ’ αυτή την τεραστίων διαστάσεων εξαπάτηση:

● Τη συνδράμει και η Ν.Δ., η οποία αφενός προτείνει ως «διέξοδο» την πώληση της περιουσίας των ΔΕΚΟ ώστε να μην υπάρξουν απολύσεις και αφετέρου μιλά για «αξιοποίηση» (δηλαδή εκποίηση) του συνόλου της δημόσιας περιουσίας.

● Στον χορό μπαίνουν και παράγοντες του ευρύτερου «σοσιαλιστικού χώρου» που το τελευταίο διάστημα υποτίθεται πως αντιπολιτεύονται σκληρά την κυβέρνηση, αλλά ήδη ρίχνουν στην πιάτσα το ίδιο σενάριο, με την ίδια μεθοδολογία, ως «διέξοδο». Απλώς αλλάζουν υποψήφιο... «αγοραστή».

● Και να μην ξεχάσουμε ότι υπάρχουν αρκετοί αριστεροί – διαφόρων αποχρώσεων και κινήτρων – οι οποίοι, στον απατεωνίστικο εκβιασμό «δημόσια περιουσία ή μισθοί», είναι πρόθυμοι, με όλα τα απαραίτητα «ιδεολογικά» επιχρίσματα, να αποδεχθούν το ξεπούλημα προστατεύοντας, υποτίθεται, το λαϊκό εισόδημα.

● Για τους συνδικαλιστές και την πλειονότητα των ισχυρών ΜΜΕ δεν γίνεται καν λόγος, καθώς ήδη έχουναποδείξει περίτρανα και ποιοι είναι και τι κάνουν όλη αυτή την περίοδο του πλήρους εξανδραποδισμού της χώρας και της κοινωνίας.

Με αυτούς τους όρους είναι κομμάτι δύσκολο να φανταστούμε πώς μπορεί η κυβέρνηση να εμποδιστείστην υλοποίηση των στόχων της. Εκτός από μια περίπτωση, κατά την οποία πολλές προβλέψεις μπορεί να ανατραπούν: αυτός ο προϋπολογισμός πτώχευσης να είναι απλώς η προαναγγελία της ίδιας της πτώχευσης. Άλλωστε δεν λείπουν και πολλά: η δέσμευση των καταθέσεων και η επίσημη ανακοίνωση...

Μη βιώσιμο κράτος

Η πλήρης εκποίηση της δημόσιας περιουσίας δεν είναι ένα λογιστικό ζήτημα, αλλά η επιβεβαίωση τηςδιάλυσης της χώρας. Δεν το λέμε μόνο εμείς, που εδώ και μήνες συνεχώς προειδοποιούμε βλέποντας όλες τις δυσοίωνες προαναγγελίες μας να γίνονται πραγματικότητα.

Ως πολύ πιο ειδική, το επισημαίνει μια ξεχωριστή προσωπικότητα του νομικού κόσμου. Η Μαρία Καραμανώφ, σύμβουλος της Επικρατείας, πρόεδρος του Ινστιτούτου Διεπιστημονικών Σπουδών Περιβάλλοντος και αντιπρόεδρος του Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητας, η οποία, με αφορμή το βιβλίο της «Βιώσιμο κράτος και δημόσια κτήση», μίλησε στην Αυγή στις 28 Οκτωβρίου φέτος γι’ αυτό ακριβώς το θέμα. Παραθέτουμε μερικά κρίσιμα (και απολύτως χρήσιμα) αποσπάσματα άνευ σχολίων:

● «Μολονότι η βιώσιμη ανάπτυξη προϋποθέτει ενδυνάμωση του κράτους, τα τελευταία χρόνια προβάλλεται συστηματικά η θέση ότι το κράτος έχει φθάσει στο τέλος της ιστορίας του και είναι καιρός να τεθεί στο περιθώριο. Να συρρικνωθεί δηλαδή και να μεταβιβάσει όσες περισσότερες αρμοδιότητες μπορεί, μαζί βέβαια με την αντίστοιχη δημόσια κτήση, στον ιδιωτικό τομέα προκειμένου να αποτελέσουν εφεξής αντικείμενο επιχειρηματικής δραστηριότητας.

Η θέση όμως αυτή δεν μπορεί να υιοθετηθεί αβασάνιστα. Προϋποθέτει ότι έχει προηγουμένως λυθεί ένα κρίσιμο συνταγματικό ζήτημα: Από πόσα και ποια στοιχεία της δημόσιας κτήσης έχει δικαίωμα να αποξενωθεί το σύγχρονο Κράτος Δικαίου και Προνοίας χωρίς να θέσει σε κίνδυνο τη βιωσιμότητά του, αλλά και την ίδια του την υπόσταση;».

● «Η απάντηση δεν είναι μονοσήμαντη, αφού απώλεια δημόσιας κτήσης συνεπάγεται πράγματι και εξουδετέρωση του δημόσιου σκοπού στον οποίο είναι αφιερωμένη και εξυπηρετεί, είτε με τη μερική ή ολοσχερή εγκατάλειψή του, είτε με τη μετατροπή του από δημόσια υπηρεσία σε εμπορικό αγαθό.

Αυτό σημαίνει πράγματι ότι δημόσια ακίνητα που συνδέονται άρρηκτα με θεμελιώδεις και συνταγματικά κατοχυρωμένους δημόσιους σκοπούς δεν είναι δεκτικά ιδιωτικοποίησης είτε αμέσως είτε εμμέσως».

● «Ένα δημόσιο τουριστικό ακίνητο μπορεί να αποτελεί ταυτόχρονα ουσιώδες στοιχείο του φυσικού περιβάλλοντος ή της πολιτιστικής κληρονομιάς, πολύτιμο απόθεμα φυσικού κεφαλαίου, κρίσιμο μέρος του συγκοινωνιακού δικτύου κ.ο.κ. (...)

Και αν ακόμη το κράτος αποφασίσει να αποκρατικοποιήσει τη δημόσια τουριστική πολιτική που ασκούσε μέχρι σήμερα για λόγους ανάδειξης και προβολής της χώρας, πράγμα απολύτως νόμιμο αφού η πολιτική αυτή δεν είναι θεμελιώδης, αυτό δεν σημαίνει ότι το τουριστικό ακίνητο καθίσταται αυτομάτως εκποιήσιμο ή δύναται να εισφερθεί σε μία ιδιωτική τουριστική επιχείρηση, έστω και με συνεταίρο το κράτος, εφόσον το ίδιο αυτό ακίνητο εξακολουθεί να είναι αναγκαίο για την εκπλήρωση άλλων δημοσίων σκοπών τους οποίουςεπάλληλα εξυπηρετεί».

● «Δεν μπορούμε να μιλάμε σοβαρά για αξιοποίηση του λεγόμενου πλούτου της χώρας σαν να πρόκειται για επικερδή εκμετάλλευση του ενεργητικού μιας ιδιωτικής επιχείρησης.

Είναι αναγκαίο να προηγηθεί ο αναγκαίος διαχωρισμός των δημοσίων ακινήτων α) σε εκείνα που είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την κυριαρχία και βιωσιμότητα της χώρας και άρα αποτελούν αναπόσπαστη δημόσια κτήση, ανεπίδεκτη ιδιωτικοποίησης, β) σε εκείνα που εξυπηρετούν τους βασικούς σκοπούς του κοινωνικού κράτους και άρα μόνον υπό αυστηρούς όρους μπορούν ενδεχομένως να ιδιωτικοποιηθούν και γ)σε εκείνα που εξυπηρετούν παροδικούς και επικουρικούς δημόσιους σκοπούς και άρα είναι ευχερώς εκποιήσιμα».

● «Το οικονομικό κριτήριο δεν είναι αμελητέο, επιτρέπεται όμως να λαμβάνεται υπ’ όψιν μόνον όταν δεν εκτίθενται σε κίνδυνο οι θεμελιώδεις για την υπόσταση και βιωσιμότητα του κράτους δημόσιοι σκοποί.

Αν το κράτος κάνει το λάθος να αποξενωθεί από τη δημόσια κτήση που αποτελεί την πραγματική βάση για την εκπλήρωση των σκοπών αυτών, διοχετεύοντάς την στη μαύρη τρύπα των ελλειμμάτων του κράτους ή, ακόμα χειρότερα, της αγοράς, η θυσία της όχι μόνο θα είναι μάταιη και για τους δύο, αλλά και μοιραίαγια το μέλλον της χώρας».

Λοιπόν; Πόσοι και ποιοι θα θελήσουν εν τέλει να συμμετάσχουν στην τεραστίων διαστάσεων πολιτική απάτη με τίτλο «Εκποίηση του κράτους ή απώλεια μισθών»; Η απάντηση προσεχώς...

topontiki